Dinsdag 24 april waren wij te gast bij de TV-show ‘Showtime’ van het ROC Rijn-Ijssel. Het programma is een online-show voor studenten door studenten. Buro de Waal was aanwezig als deskundige op het gebied van burn-out en stress. In de live show hebben wij diverse vragen op het gebied van burn-out en stress beantwoord.

Deelnemen aan de TV-Show was een super leuke ervaring voor ons. Wij zijn onder de indruk van de professionele houding van de studenten. Inhoudelijk hebben de studenten zeer goed nagedacht over thema’s die spelen onder studenten. Bekijk hieronder de beelden van de uitzending.

Hieronder een samenvatting van alle vragen en antwoorden die wij als voorbereiding op de show hebben samengesteld. De vragen zijn opgesteld door Danick Jacobsen, student aan het ROC Rijn-Ijssel.

Hebben veel mensen dezelfde klachten? Of verschilt het per persoon?

Ik wil eerst wat uitleggen over stress. Stress is niet iets verkeerds, sterker nog je hebt het ook nodig om optimaal te functioneren. Wanneer je een keer wakker ligt van je studie is dit vervelend maar is er nog niets aan de hand. Alleen wanneer de stressklachten lang aanhouden kan dit een probleem worden.

Bij iedereen uiten de klachten zich anders. Grofweg zijn de klachten te verdelen in drie groepen en van iedere groep kun je in meer of mindere mate klachten hebben.

Lichamelijke klachten: voorbeelden hiervan zijn: pijn in de nek, zeer heftige vermoeidheid, slecht slapen, ademhalingsklachten, maag- en darm klachten, hoofdpijn.

Psychische klachten: voorbeelden hiervan zijn: overmatig piekeren, lusteloos, somber, veel huilen.

Verandering in gedrag:  voorbeelden hiervan zijn: weinig initiatief nemen, weinig tijd nemen om te ontspannen, vermijden sociale contacten.

Dit zijn slechts enkele voorbeelden. De volledige lijst met mogelijke klachten is te raadplegen op onze website. Ook kun je ook een test maken om te kijken waar je staat op het gebied van burn-out.

Denken mensen vaak dat het hun eigen schuld is?

Ja bijna altijd. En in zekere zin klopt dit ook. Je hebt een te lange tijd niet geluisterd naar je eigen gevoel, lijf, hoofd en vaak ook niet naar je directe omgeving.

Het luisteren naar ons lijf en gevoel is niet iets wat je als vanzelfsprekend leert van je ouders, vrienden of school. Zeker in deze tijd is het lastig je niets aan te trekken van je omgeving en je eigen plan te trekken.

Onbewust willen we allemaal voldoen aan wat er van ons wordt verwacht. En in de studietijd is dat nogal wat. Naast studeren willen we ook een bijbaantje, sporten, een hobby en natuurlijk een gezellig sociaal leven. En studenten willen actief bezig zijn op social media.

Ligt het aan de persoon of de omgeving waar ze zich in bevinden?

Dit is altijd een combinatie. Als je het voorbeeld neemt bij de studie geneeskunde. Deze studie kent een hoog uitvalpercentage studenten met burn-out. Toch vallen niet alle studenten uit met een burn-out.

Bepaalde typen mensen lijken gevoeliger voor een burn-out. Het type mens die vatbaarder zijn voor een burn-out zijn: zeer lieve, behulpzame, zichzelf wegcijferende, ambitieuze, perfectionistische, veranderbange, slechte planners, mensen die zich sterk met het werk identificeren, mensen die hoge eisen stellen. Vaak is het een combinatie van factoren.

De omgeving speelt wel een zeer grote rol waar het gaat om het versterken van factoren in jezelf. Op deze manier word volop ruimte gegeven aan jouw valkuilen.

Hoe kan je een beginnende fase herkennen? Hoe snel is de overgang van stress naar burn-out?

Het zelf herkennen van de eerste fases (van de 12) naar een burn-out is lastig. Dat komt door het al eerder genoemde kenmerk van ontkenning. En de fases verlopen heel geleidelijk, de opbouw is langzaam maar gestaag.

De eerste fases zijn herkenbaar aan het volgende:

• Bovenmatige drang tot bewijzen van jezelf
• Steeds harder gaan werken en ‘de knop niet meer uit kunnen zetten’.
• Jezelf verwaarlozen; onregelmatig slapen, slechter eten en minder aandacht voor je sociale omgeving.
• Herevaluatie van waarden: je prioriteiten veranderen langzamerhand, familie en vrienden verdwijnen steeds meer naar de achtergrond, hobby’s worden minder belangrijk en de focus komt te liggen op werk of studie.

De fase voor burn-out heet overspannenheid. Als ten minste 3 van deze klachten aanwezig zijn is de kans groot dat je overspannen bent:

Vermoeidheid, gestoorde of onrustige slaap, prikkelbaarheid, niet tegen drukte of herrie kunnen, emotionele labiliteit, piekeren, je voelt je opgejaagd, concentratieproblemen, vergeetachtigheid

Je ervaar daarbij een gevoel van controleverlies en/of machteloosheid die optreden als reactie op het niet meer kunnen hanteren van de stressoren in het dagelijks functioneren

Belangrijk hierbij is dat het niet gaat om een psychiatrische stoornis. Wanneer de klachten van overspannenheid blijven aanhouden, en de gevoelens van vermoeidheid en uitputting op de voorgrond blijven kun je na ongeveer een half jaar stellen dat je een burn-out hebt. Het vaststellen hiervan vindt altijd plaats bij een huisarts, arbo-arts of een psycholoog. Het hebben van burn-outklachten wil namelijk nog niet zeggen dat je een burn-out hebt.

Zijn er bepaalde dingen om het te voorkomen?

Gelukkig wel, een ezelsbruggetje hiervoor is het woord BOS. We bedoelen hiermee bewegen, ontspanning en sociale contacten. Hieronder wat voorbeelden wat je kunt doen om burn-out te voorkomen.

Bewegen: een van de belangrijkste dingen is bewegen (Hardlopen, tennis, fitness etc.).

Ontspanning: het opzoeken van ontspanningsmomenten (lezen boek, schilderen etc.). Belangrijk hierbij is dat je ook echt ontspanning voelt. Hier valt dus niet onder oeverloos tv kijken of internetten.

Sociale contacten: vrienden, familie

Let op!!! Mensen met klachten van overspannenheid en burn-out denken dat ze hier geen tijd of energie voor hebben waardoor ze steeds verder weg zakken.

Luisteren naar signalen van mensen die voor jou belangrijk zijn. Echt geloven en aannemen wat zij zeggen.

En ga in gesprek met een deskundige als je vermoedt dat je op weg bent naar een burn-out maar het niet zeker weet. Je huisarts, diens praktijkondersteuner of een gespecialiseerde coach in stress en burnout.

Over het algemeen geldt dat hoe eerder je aan de bel trekt hoe voorspoediger je herstelt.

 Waarom vinden jullie het belangrijk om jongeren hierop aan te spreken?

Het is onze missie om Nederland vitaler en gelukkiger te maken. Het gaat ons aan het hart dat zoveel studenten last hebben van stress en burn-out. We geloven dat wanneer we energie steken in deze groep dit zorgt voor gezondere mensen die wanneer ze klaar zijn met school ook op een gezonde wijze aan de slag kunnen met werken. Jongeren zijn de toekomst en wij helpen graag deze toekomst wat meer glans te geven.

Om onze missie kracht bij te zetten heeft Buro de Waal een speciaal programma voor studenten. Iedere maand is er een avond voor studenten. De kosten voor deze avond bedragen een symbolisch bedrag van 15,- hiervoor krijgen de studenten een training en een boek aan het einde van de training. In 3 uur tijd leren de studenten hoe je de signalen van een stress, overspannenheid en burn-out herkent en wat je kunt doen om een gezonden levensstijl aan te meten.  Meer informatie over de fire starter sessies vindt je op onze website.

Hoe voorkom je dat jongeren sneller een burn-out krijgen?

Dit hebben jongeren grotendeels zelf in de hand. Maak het bespreekbaar met je omgeving wanneer je last hebt van stress. Blijf denken aan de woorden BOS> en blijf dit toepassen zeker wanneer je last hebt van stress en denkt te weinig tijd te hebben.

Wij pleiten daarnaast ook voor een lesprogramma over hoe je ondanks een drukke omgeving een wereld die hoge eisen stel toch goed voor jezelf kunt blijven zorgen. Het leven is immers een duurloop en geen sprint

Naar onze mening ligt de fundamentele oorzaak van burn-out bijna altijd in een langdurige mismatch tussen mens en taken-studie-werk anderzijds. Tijdens individuele coaching en de fire starter avonden bestede we hier dan ook uitgebreid aandacht aan.

Wat is de gemiddelde leeftijd waarop mensen een burn-out krijgen?

Dat durf ik niet te zeggen. Wel blijkt uit onderzoek van TNO (2014) dat de meeste werknemers met burn-outklachten de leeftijd van 25-35 jaar hebben, 16,6%. In de leeftijdsgroep van 15-25 jaar is dat 8,7%.

Het gemiddelde percentage werkenden met burn-outklachten ligt op 14,6%.

Het LSVB heeft onderzoek gedaan naar de kans op een burn-out onder studenten en dat laat zien dan die kans hoog is, 34,6%, dus 2,5 maal hoger. Daarmee is de kans groot dat burn-outklachten op termijn kunnen leiden tot een burn-out.

Moeten jullie wel is een beleid van een bedrijf aanpassen? Of geven jullie het advies hiervoor?

Gelukkig zie je dat steeds meer organisatie in kaart brengen hoe het zit met stress en werkdruk onder de medewerkers.

Vaak kunnen organisaties veel meer doen dan ze denken op het gebied van vitaliteit. Wij ondersteunen bedrijven om dit op een goede manier in het bedrijf in te passen.

We passen zelf het beleid van organisaties niet aan, dat doen ze zelf. Wel analyseren, adviseren en begeleiden we organisaties om werk te maken van vitaliteit. We stimuleren management om dit tot een structureel beleidsonderwerp te maken.

Belangrijk om hierbij te melden is dat veel organisaties aan vitaliteit van werknemers willen werken wat op zichzelf heel mooi is. Dat zien wij ook steeds meer terug in het onderwijs.

De meeste organisatie werken niet aan de vitaliteit van hun klanten omdat dat veelal wordt gezien als een eigen verantwoordelijkheid.

En juist in het onderwijs zijn studenten de klanten van de organisatie.In onze ogen ligt er een verantwoordelijkheid bij de onderwijsinstelling omdat studenten er veel tijd doorbrengen.

Is er een bepaalde tijd van herstelling?

De hersteltijd is voor iedereen anders. Het gemiddelde ligt in Nederland 242 dagen (onderzoek ArboNed 2016). Vaak kunnen mensen na de juiste begeleiding na een maand of drie weer hun dagelijkse leven hervatten. Dit gaat meestal in kleine stappen waarin belastbaarheid wordt opgebouwd.

Mensen die de juiste hulp ontvangen herstellen sneller en hebben een lagere kans op terugval.

Houden mensen nog bepaalde symptomen eraan over?

Mensen met die voldoende tijd nemen voor hun herstel, en op een goede manier werken aan zichzelf hebben meestal aan het einde niet tot nauwelijks meer klachten (uitzonderingen daargelaten). Wel is de periode waarop je volledig bent hersteld vaak een langdurig traject.

Kunnen mensen makkelijker in hun normale patroon komen?

Hierbij is intensieve begeleiding belangrijk. Mensen met een burn-out zijn ziek. Ze hebben veel support nodig van hun sociale omgeving en werk. De juiste begeleiding helpt om het beter worden gestructureerd en op een goede manier vorm te geven. Een voorbeeld hiervan is dat je in de eerste maanden van een burn-out moet rusten maar wel bewegen en geen grote impactvolle beslissingen moet nemen. Wij helpen mensen door structuur te geven aan herstel daarna pas te gaan werken aan jezelf om het in de toekomst te voorkomen.

Weten mensen nu manieren waarop ze kunnen voorkomen om nog een keer in een burn-out te belanden?

Wanneer wij mensen begeleiden met een burn-out maken we een uitgebreid plan om terugval te voorkomen. We noemen dit terugvalpreventie. Mensen leren wat ze zelf kunnen doen wanneer ze weer klachten op voelen komen. Ook houden wij contact om te bekijken hoe het gaat.

Hoe groot is de kans en hoe vaak hebben jullie het mee gemaakt dat mensen een terug val krijgen?

Wanneer je de klachten niet goed aanpakt. En niet naar de dieperliggende oorzaak kijkt is de kans op terug val groot. Dus als je denkt ik ga de komende maanden uitrusten en daarna verder met wat ik altijd heb gedaan is de kans dat je terugvalt groot.

Het aanpakken van een burn-out vraagt een grote inspanning. Het is een proces van leren en groeien en dat gaat stap voor stap. Je leert ander gedrag versterkt je competenties, leert luisteren naar je gevoel, naar jezelf en je omgeving. je bent nooit meer dezelfde persoon als die je was voor je burn-out maar wij horen nooit terug dat dat erg is.

Het is een groeiproces met de nodige groeipijn. We zien vaak dat mensen die de burn-out overwinnen, veel meer trouw zijn geworden aan zichzelf en meer gaan doen met hun talenten en minder gaan doen met waar ze niet zo goed in zijn. Daardoor groeit het zelfvertrouwen.

Buro de Waal begeleid mensen in hun zoektocht naar meer evenwicht tussen werk en privé. Wil jij meer informatie of gebruik maken van een gratis intake gesprek stuur dan een bericht naar [email protected].